رصدخانه ي فضايي Chandra براي تشخيص و تفكيك اشعه ي x از نقاط پر انرژي كيهان طراحي شده است ، اشعه هايي كه به طور مثال از آثار و بقاياي انفجارات ستارگان به ما مي رسند . رصدخانه ي فضايي Chandra داراي 3 بخش اصلي است : 1-تلسكوپ حساس به اشعه ي x  ، كه آينه هاي آن بر روي امواج ساطع شده از فضا فكوس مي كنند.

2-بخش تجزيه گر علمي كه اشعه هاي   ساطع شده را ثبت كرده و بدين وسيله عكس ها را با جزئيات قابل قبولي تهيه مي كند. 

3-شاتل فضايي كه فضا را براي انجام ماموريت تلسكوپ و اجزاي ديگر فضا پيما مطلوب مي سازد.

مدار ايده آل Chandra نسبت به تلسكوپ هاي فضايي ديگر با گسترش و پيشرفت دادن سيستم هاي نيروي محركه ي آن دست يافتني شد .اين سيستم پيشرفته محل استقرار  Chandra را به مدار بالايي زمين ارتقاع داد ، به طوري كه فضاپيما قادر باشد 85% مسير خود را بالاتر از مسير مشخص شده ي زمين طي كند.

اين رصد گر فضايي توانايي آن را دارد كه تا 55 ساعت به طور بي وقفه رصد كند. اين در حالي است كه درصد كلي رصد مفيد آن خيلي بيشتر از ماهواره ها و فضاگرد هايي است كه در مدار هاي پاييني زمين و در فواصل 100 كيلومتري رصد مي كنند.

تلسكوپي مانند Chandra كه در فضا در محيطي با نوسان دمايي غير قابل پيش بيني و مكش هاي سخت جاسازي شده، و از راه دور مورد كنترل قرارمی گیرد ، بايد به تعهد و دقت فوق العاده اي طراحي و ساخته می شد . انجام كليه ي اين مراحل سال هاي زيادي به طول انجامید و زماني كه تغييرات غير منتظره براي اين پروژه تحميل مي شوند ، خلاقيت زيادي براي ترتيب دادن امور لازم است.

مشاهده گر فضايي Chandra ابتدا در سال 1976 به كمپاني ناسا ارائه داده شد و مراحل اوليه آن در سال 1977 زماني كه مركز اصلي پرواز هاي فضايي ناسا مطالعات خود را بر روي تلسكوپ شروع كرد، آغاز شد.

در سال 1992 بازسازي مهمي بر روي اين رصد گر فضايي انجام گرفت . كمپاني ناسا براي كم كردن هزينه ها تعداد آينه هاي تلسكوپ را از 12 به 8 و تجزيه گر هاي علمي را از 6 به 4 عدد كاهش داد . با اين حال ازرش علمي و قابليت هاي Chandra بايد حفظ مي شد ، بنابراين ،ناسا محل استقرار آن را از مدار هاي پاييني زمين به مدار هاي بالايي ارتقاع داد.  

 در اینجا، دو نمونه عکس از یک انفجار  ابر نو اختري و پالسار نمایش داده شده است  که دقت و وضوح دوربين هاي  Chandraرا آشكار مي سازد.

عكس سمت چپ به وسيله ي  دوربين پیشرفته فضاپیمایRontgensatellite (Rosat)  گرفته شده است كه بالاترين قابليت عكاسي قبل از Chandra به حساب می آمد. عكس سمت راست به وسيله ي دوربين پيشرفته ي طيف سنج Acis كه از دوربين هاي Chandra است ،تهيه شده. اين عكس با قدرت فكوس و وضوح تقريبا 50 برابر  بهتر از عكس roast است.

در تصويري كه Chandra تهيه كرده است جزئيات جديدي (حلقه ها و فوران ها در منطقه ي اطراف پالسار ) معلوم مي شوند، كه اطلاعات ارزشمندي را در رابطه با درك چگونگي انتقال انرژي در پالسار را در دسترس محققان قرار مي دهد.

منبع : سایت نجوم ایران

ترجمه پگاه شاملو از  سایت رسمی ناسا

در حال حاضر ناسا در حال توسعه دادن سيستم ها و نرم افزارهاي موشك Ares  Iمي باشد كه فضانوردان آينده را به مدار زمين منتقل خواهد كرد. اين فضا پيما كه بر اساس فناوري هاي منتخب حمل و نقل ساخته شده است ، از عناصر انفجاري قدرتمند آپولو و شاتل فضايي و ده ها سال تجربه هاي فضايي ناسا بهره گرفته است .

Ares I نمونه ي كاملي از يك سيستم انتقال دهنده ي فضايي ايمن، قابل اطمينان و ارزشمند است.سيستمي كه گروه اعزامي را به ماه برميگرداند ، آن ها را به مريخ برده و سپس به سوي منظومه ي شمسي انتقال مي دهد. 

 Ares I يك تركيب موشكي خطي دو مرحله اي است كه از وسيله ي نقليه گروه فضانوردان ((Orion)) و ماموريت بي نتيجه ي آن ها نشات گرفته است.علاوه بر ماموريت اصلي اين وسيله ي نقليه- حمل گروه هاي 4 تا 6 نفره ي فضانوردان به مدار زمين – Ares I  همچنين مي تواند از ظرفيت 25 تني خود  براي تحويل دادن منابع و تداركات به ايستگاه بين المللي فضايي يا قرار دادن بار خود در مدار زمين براي بازيابي به وسيله ي ساير فضاپيماها بر روي ماه يا ديگر مقاصد استفاده كند.

در طي حركت بالابرنده ي  مرحله ي اول ، وسيله را به سوي مدار پاييني زمين روانه ميكند. در ميانه ي پرواز ، بالا برنده ي قابل استفاده ي مجدد ، جدا مي شود و بخش بالايي موتور J-2x مشتعل مي شود تا وسيله ي نقليه را در مدار چرخشي قرار دهد.

انتقال گروه فضانوردان به ايستگاه بين المللي فضايي تا قبل از سال 2014 آغاز خواهد شد. اولين گردش قمري نيز براي سال 2020 برنامه ريزي شده است.

از لحاظ ساختمانی، Ares I شامل يك موشك بالابرنده ي فلزي قابل بازيافت پنج عنصري منفرد است كه سوخت جامد فرمول شكل يافته را مي سوزاند.

يك انطباق دهنده ي تازه طراحي شده بخش اول موشك را به بخش بالايي آن متصل مي كند. اين وسيله موتور هاي محركه ي جدا شونده را براي جدا كردن طبقات در طي اوج گيري تجهيز مي كند .

قسمت اول يا بالايي Ares I به وسيله ي يك موتور اصليJ-2x كه با هيدروژن و اكسيژن مايع سوخت گيري شده است حركت داده مي شود.

J-2x مشتقي است از دو پيشينه ي تاريخي مختلف ، موتور قدرتمند J-2  كه آپولوي era Saturn IB و Saturn V را به پيش رانده است و ديگري نسخه ي ساده شده ي موتور J-2s كه در اوايل 1970 توسعه يافت و آزمايش شد ، اما هرگز به پايان نرسيد.  

منبع : سایت نجوم ایران

ترجمه پگاه شاملو از سایت رسمی ناسا

موتور اصلی J-2x موشک Ares-I 

برای دیدن تصویر در سایز بزرگ اینجا کلیک کنید

چه چيزي در اعماق يك دنباله دار وجود دارد؟ ستاره هاي دنباله دار كپسولهاي زماني هستند كه نشان هايي از نحوه تشكيل و سير تكاملي منظومه شمسي را در داخل خود دارند. آنها از يخ، گاز ، غبارو خرده هاي ابتدايي از دورترين و سرد ترين نواحي منظومه شمسي كه 4.5 ميليارد سال پيش به وجود آمده اند تشكيل شده اند.  فضاپیمای ديپ ايمپكت اولين مامور فضايي است كه مسئوليت كاوش در سطح يك دنباله دار را در جستجوي رازهاي نهفته در درون آن به عهده دارد.

در چهارم ژوئيه سال 2005 سفينه فضايي ديپ ايمپكت به دنباله دار تمپل1 رسيد تا اين دنباله دار را با ضربه 820 پاندي مورد اصابت قرار دهد. در اين ضربه انتظار ميرفت كه حفره ايجاد شده از نظر سايز تقريبا به اندازه يك خانه و يك استاديوم فوتبال و عمق 2 تا 14 طبقه  تغيير كند. دانشمندان انتظار داشتند كه يخ و غبارهاي باقيمانده از درون حفره بيرون زده تا ماده تازه و دست نخورده تحت فشار درون آن نمايان شود.

 درخششي چشمگير كه از بازتاب نور خورشيد بر سطح مادهء بيرون جهيده، تصاوير بدست آمده از دوربينها و طيف نماها كه مراحل مختلف نزديك شدن، برخورد و عواقب بعد آن را تحت پوشش قرار ميدهند. تاثيرات برخورد با دنباله دار از مكانهاي مشخصي از سطح زمين ، در بعضي موارد حتي با استفاده از تلسكوپهاي كوچك قابل مشاهده هستند.  اطلاعات بدست آمده با اطلاعات مربوط به ماموريتهاي ديگر، تلسكوپهاي اطراف زمين و داخل مدار زمين تركيب شده و آناليز ميشود.  اين نتايج به درك بهتري از دو مفهوم تشكيل منظومه شمسي و برخورد دنباله دارها با سطح زمين منجر ميشوند.

 ماموريت دیپ ایمپکت

ماموريت ديپ ايمپكت ماموريتي 6 ساله بود كه تحت حمايت مالي ناسا در نوامبر سال 1999 آغاز شد.

يك راكت دلتا سفينه را  كه مدار زمين را ترك كرده و به سمت دنباله دار تمپل1 روانه است پرتاب ميكند.  سفينه مركب به دنباله دار نزديك شده و تصاوير آنرا در مراحل مختلف قبل از برخورد جمع آوري ميكند.  در اوايل ماه ژوئيه سال 2005 يعني 24 ساعت قبل از برخورد، سفينه اي كه با فاصله كم(فلاي باي)  در حال پرواز است تلسكوپهاي رديابي دقت بالا را روي دنباله دار تنظيم كرده و يك سفينه برخورد كننده كوچكتر را، كه براي يك برخورد برنامه ريزي شده با سطح يخي رو به آفتاب ساخته شده ، رها ميكند.

برخورد كننده رها شده سفينه اي است كه با باتري تغذيه ميشود وفقط براي يك روز به صورت مجزا از سفينه اصلي فعاليت ميكند. اين يك برخورد كننده هوشمند تلقي ميشود زيرا بعد از رها شدنش بر جهت يابي خود غلبه كرده و به داخل مدار ستاره دنباله دار مانور انجام ميدهد.

دوربيني كه روي برخورد كننده نصب شده تصاويري از هسته مركزي دنباله دار، درست  لحظاتي قبل از واپاشي تهيه و رله كرده و مخابره ميكند. ضربه آن قدر موثر نيست كه تغيير محسوسي در مسير مداري دنباله دار به دور خورشيد به وجود آورد.

بعد از رها سازي برخورد كننده، سفينه فلاي باي پا به مسيري جديد ميگذارد كه در نزديكترين حالت با فاصله 500 كيلومتري از دنباله دار پرواز ميكند. سفينه گردشگراطلاعات مربوط به برخورد، ماده بيرون جهيده از سطح دنباله دار، ساختار و نسبت اجزاي سازنده درون آن  را ضبط و بررسي ميكند. بعد از اينكه سپرهايش سطح آن را از دنباله غبارآلودي كه از بالاي آن ميگذرد محافظت ميكنند، سفينه دور ميزند تا دوباره به دنباله دار نگاه كند؛ اطلاعات جانبي ديگري نيز از سوي ديگر هسته جمع آوري ميكند و هر نوع تغييري در فعاليت دنباله دار را بررسي ميكند. ضمن اينكه سفينه فلاي باي و سفينه برخورد كننده در حال انجام ماموريت خود هستند منجمان آماتور و حرفه اي در پشت تلسكوپهاي كوچك و بزرگ خود روي سطح زمين، برخورد و تاثيرات بعدي آن را مشاهده كرده و نتايج  را به وسيله اينترنت به نمايش ميگذارند.

ويلهلم تمپل كاشف اين ستاره دنباله دار است كه ستاره  به افتخار او در سال 1867 تمپل نامگذاري شده. اين دنباله داركه هر 5.5 سال يكبار به دور خورشيد ميچرخد، گذرهاي بسياري را از درون منظومه شمسي داشته. اين خاصيت، تمپل را به يك مورد بسيار مناسب براي مطالعه تغييرات تكاملي در پوسته بيروني اش تبديل ميكند.

دنباله دارها به دو دليل قابل ديدن هستند؛ اول اينكه غبار و خرده سنگهايي كه در هنگام سفر در فضا از هسته مركزي دنباله دار بيرون ميزند نور خورشيد را بازتاب ميكند.

دوم اينكه گازهاي خاصي كه در پوشش گازي اطراف هسته دنباله دار قرار دارند به وسيله نور و گرماي خورشيد برانگيخته شده و مانند يك لامپ فلورئورسان از خود نور آزاد ميكنند. بعد از مدت زمان زياد يك دنباله دار ممكن است كم فعاليت ترشود يا خاموش شود و به حالت كمون برسد. دانشمندان بسيار علاقه مندند تا بدانند كه آيا دنباله دارها موجودي گازهاي خود را به داخل فضا رها ميكنند يا در درون خود محبوس ميكنند. آنان همچنين مايلند درباره ساختار داخل يك دنباله دار و اينكه داخلش چگونه با بيرونش متفاوت است بدانند. آزمايش كنترل شده تخريب در اين ماموريت فضايي جوابهاي مربوط به اين سوال ها را آشكار ميسازد.

نحوه پياده سازي فني پروژه

سفينه گردشگر تعدادي از ابزار آلات لازم و برخوردكننده هوشمند را حمل ميكند. دو دوربين نصب شده روي فلاي باي  ضربه و حفره ايجاد شده و باقي مانده هاي به جا ماده را به وسيله تكنولوژي عكاسي نوري و  نقشه برداري طيفي مادون قرمز ميبينند. فلاي باي همزمان با گوش دادن به صداي ضربه در يك فركانس خاص ،با استفاده از يك آنتن راديويي ايكس باند (با فرافرستي حدود 8 گيگاهرتز) با زمين در حال ارتباط است. در اغلب اوقات سفينه فلاي باي از آنتن 34 متري شبكه فضاي خارج از منظومه شمسي ناسا براي برقراري ارتباط استفاده ميكند. در زمان كوتاه بين مواجهه و برخورد يعني زماني كه در مقدار اطلاعات ارسالي افزايش ايجاد ميشود، آنتنهاي همپوش سراسر زمين نيز مورد استفاده قرار ميگيرند. اطلاعات مقدماتي بلافاصله مخابره شده و اطلاعات ديگر نيز در طول هفته آينده ارسال ميشوند.

سفينه برخورد كننده بيشتر از جنس مس است كه انتظار نميرود در عكسها و اطلاعات ارسالي مشاهده شود. براي زمان كوتاهي كه برخورد كننده مورد استفاده قرار ميگيرد از نسخه هاي ساده تري از نرم افزار و سخت افزار سفينه فلاي باي وسيستم هاي پشتيبان كمتري استفاده ميكند.

گروه كاري

ماموريت ديپ ايمپكت حاصل همكاري بين دانشگاه مري لند و نهاد تكنولوژي لابراتوار نيروي جت كاليفرنيا و شركت فضايي هوايي و تكنولوژي «بال» ميباشد. بنياد  رهبري علمي اين مجموعه در دانشگاه مري لند بنا شده كه در همكاري با يك تيم از ده نهاد دانشگاهي ديگر ميباشند.  مهندسين در قسمت فرا زميني «بال» سفينه را تحت مديريت جي پي ال طراحي كرده و ساخته اند. منهدسين جي پي ال نيزمسئوليت كنترل سفينه بعد از پرتاب و مخابره اطلاعات به دانشمندان براي آناليز را بر عهده گرفته اند. كل تيم از 250 دانشمند، مهندس، مدير و معلم تشكيل شده. ديپ ايمپكت، هشتمين ماموريت اكتشافي در سري كم هزينه ترين ها و مورد توجه ترين تحقيق علوم فضايي ناساست. اين ماموريت برنامه توسعه اي بزرگي را در همكاري با ماموريت هاي ديگر مربوط به دنباله دارها و سيارك ها عرضه ميكند كه اين برنامه در اصل براي منفعت رساني به جوامع علمي، آموزشي و عمومي ارائه شده.

منبع : سایت نجوم ایران 

ترجمه طلا مشهدی از سایت رسمی ناسا